Salmonella Enterobacteriaceae maşgalasyndaky gram-negatiw enterobakteriýalaryň bir toparydyr.1880-nji ýylda Eberth ilkinji gezek Salmonella tifini tapdy.1885-nji ýylda Salmon doňuzlarda Salmonella holerasyny izolýasiýa etdi.1988-nji ýylda Gartner Salmonella enteritidisini ýiti gastroenteritli näsaglardan izolirledi.1900-nji ýylda bu klasa Salmonella diýilýär.
Häzirki wagtda Salmonelladan zäherlenmeler dünýä derejesinde ýaýrady we bu kesel ýylsaýyn artýar.
Patogen aýratynlyklary
Salmonella, gysga hasasy, göwrümi (0,6 ~ 0.9) μm × (1 ~ 3) μm bolan Gram-negatiw bakteriýadyr, iki uçy hem tegelek we tegelek sporalary emele getirmeýär.Salmonella flagella bilen hereketlidir.
Bakteriýanyň iýmitlenmek üçin ýokary talaplary ýok we izolýasiýa medeniýeti köplenç içegäni saýlaýjy kesgitleýji serişdäni ulanýar.
Çorbada gurşaw bulaşyk bolýar we 24 sagat inkubasiýa edilenden soň agar gurşawynda çökýär, tekiz, birneme beýik, tegelek, açyk çal-ak reňkli koloniýalary döredýär.1-1 we 1-2-nji suratlara serediň.
Gram boýagyndan soň mikroskop astynda 1-1 Salmonella
2-3-nji surat Salmonellanyň hromogen gurşawdaky koloniýa morfologiýasy
Epidemiologiki aýratynlyklar
Salmonella tebigatda giňden ýaýrandyr, doňuz, mal, at, goýun, towuk, ördek, gaz we ş.m. ýaly adamlar we haýwanlar onuň eýesi.
Salmonellanyň birnäçe atlarynda Salmonella aborty, mallarda Salmonella aborty we goýunlarda Salmonella aborty degişlilikde atlarda, mallarda we goýunlarda abort edilmegine sebäp bolýar;Salmonella tifimurium diňe doňuzlara hüjüm edýär;beýleki Salmonella aralyk ýer eýelerine mätäç däldir we göni ýa-da gytaklaýyn ugurlar arkaly haýwanlar bilen haýwanlar, haýwanlar we adamlar we adamlar arasynda aňsat ýaýraýar.
Salmonellanyň ýokaşmagynyň esasy ugry iýmit siňdiriş ulgamydyr we ýumurtga, guş we et önümleri salmonellozyň esasy wektorlarydyr.
Adamlarda we haýwanlarda salmonella ýokançlygy bakteriýalar bilen asimptomatik bolup biler ýa-da keseliň ýagdaýyny agyrlaşdyryp, ölüm derejesini ýokarlandyryp ýa-da haýwanyň köpeliş öndürijiligini peseldip biljek kliniki alamatlar bilen öldüriji kesel hökmünde ýüze çykyp biler.
Salmonellanyň patogenligi esasan Salmonellanyň görnüşine we ony iýýän adamyň fiziki ýagdaýyna baglydyr.Salmonella holera doňuzlarda iň köp patogen, ondan soň Salmonella tifimurium, Salmonella ördek bolsa az patogen;Iň howp abanýan çagalar, garrylar we immun ýetmezçiligi bolan adamlar, hatda az ýa-da az patogen ştammlar iýmitden zäherlenmä we has agyr kliniki alamatlara sebäp bolup biler.
Howplar
Salmonella Enterobacteriaceae maşgalasyndaky iň möhüm zoonotik patogen bolup, bakteriýa iýmitinden zäherlenme derejesi iň ýokarydyr.
Kesellere gözegçilik we öňüni alyş merkezleri 1973-nji ýylda ABŞ-da bolup geçen 84 bakterial iýmit zäherlenmesiniň 33-sine Salmonellanyň jogapkärdigini, azyk zäherlenmeleriniň sanynyň 2045-e ýetendigini habar berdi.
Foodewropa Azyk Howpsuzlygy Guramasy we Europeanewropanyň Keselleriň Öňüni almak we Dolandyryş Merkezi tarapyndan neşir edilen zoonozlaryň tendensiýalary we çeşmeleri baradaky 2018-nji ýyldaky ýyllyk hasabatynda foodB-de iýmit bilen baglanyşykly keselleriň 1/3 bölegine Salmonella sebäp bolýandygy we salmonellozyň ikinji orunda durýandygy görkezilýär. CampB-de adam aşgazan-içege infeksiýasynyň ýygy-ýygydan habar berilýändigi (91,857 ýagdaý), kampilobakteriozdan soň (246,571 kesel).Salmonella iýmitinden zäherlenmek käbir ýurtlarda bakteriýa iýmitinden zäherlenmegiň 40% -den gowragyny emele getirýär.
Salmonella iýmitinden zäherlenmek boýunça dünýädäki iň uly hadysalaryň biri 1953-nji ýylda 7,717 adam zäherlenip, 90 adam Şwesiýada S.Tifimurium bilen hapalanan doňuz etini iýmekden öldi.
Salmonella gaty elhenç, gündelik durmuşda ýokançlygyň öňüni alyp, ony nädip ýaýratmaly?
1. Iýmit gigiýenasyny we ingredientleri dolandyrmagy güýçlendiriň.Saklanylanda etiň, ýumurtganyň we süýdüň hapalanmagynyň öňüni alyň.Çig et, balyk we ýumurtga iýmäň.Sickarawsyz ýa-da ölen guşlardan ýa-da öý haýwanlaryndan et iýmäň.
2.Salmonellanyň ýaýramagy üçin çybynlar, tarakanlar we alakalar araçydyr.Şonuň üçin iýmitiň hapalanmazlygy üçin çybynlary, alakalary we tarakanlary ýok etmek üçin gowy iş etmeli.
3. Immun ulgamyňyzy gowulandyrmak üçin erbet iýmitleniş endiklerini we ýaşaýyş endiklerini üýtgediň.
Iş wagty: Apr-03-2023